जनयुद्ध र नेपाली सञ्चार माध्यम

चन्डिराज दाहाल/नबिला बानु
विश्व परिवेशमा पत्रकारको हत्या :

बितेको एक दशक विश्वमा पत्रकार र तिनका सहयोगी गरी ११ सयभन्दाबढीको हत्या भएको छ । खास गरी सन्‍ २००३ यता पत्रकारहरु मारिनेत्रmम ह्वात्तै बढेको छ । इन्टरनेसनल न्युज सेफ्टी इन्स्िटच्युटलेप्रकाशित गरेको पत्रकारको सुरसासम्बन्धी पहिलो विस्त ृतसभर्ेअनुसार पछिल्ला दस बर्समा प्रत्येक हप्ता दुर्इ जना पत्रकारमारिए । इन्स्िटच्युटले सार्वजनिक गरेको उत्तm तथ्यांकअनुसार सन्‍ २००६ मा १ सय ६७ पत्रकारमारिए । सन्‍ २००५ मा यो संख्या १ सय ४९ थियो भने सन्‍ २००४ मा १ सय ३१ जना पत्रकार मारिएकाथिए । सन्‍ २००३ मा ९४, सन्‍ २००२ मा ७० र सन्‍ २००१ मा १ सय ३ पत्रकार मारिएका थिए । यीमध्येधेरैजसो पत्रकारको हत्या समाचार संकलनका त्रmममा नभर्इ नियोजित ढंले योजनाबद्ध रुपमागरिएको पाइन्छ । अन्तर्राष्टि्रय पत्रकार महासंघ (आर्इएफजे)का अनुसार पत्रकार हत्यामा संलग्नहुनेमा राजनीतिक उद्देश्यले प्रेरित समूह र सङ्गठित गिरोह बढी रहेको पाइन्छ ।
‍‍ ‍

नेपालमा पत्रकार हत्याको तस्बिर :

विश्वको सन्दर्भलार्इ छाडेर नेपालकै अवस्थालार्इ केलाउन थालौं ।पत्रकार हत्याको तस्बिर यहाँकोपनि उत्तकिै कहालीलाग्दो पाइन्छ । समाचार लेखेकाई कारन पत्रकारलार्इ सताउने, आस्थाकै आधारमाबन्दी बनाउने या सत्ताको आलोचना गरेकै आधारमा धम्क्याउने त्रmम नयाँ होइन । पत्रकारिताकोसुरुवातसँगै यो त्रmम चलेको छ । पञ्चायतकाल प्रेसमाथि दमनको दर्दनाक इतिहास हो । राज्यकाआडमा गोलीकान्डको घटना पनि त्यसैबेला भयो । त्यसअघि र पछिका पनि त्यस्ता थुप्रै घटना दर्ताभएका छन्‍ ।जनयुद्ध र नेपाली प्रेसमाओवादी आन्दोलनको प्रत्यस प्रभाव काठमाडौंजस्ता शहरी सेत्रमा रसम्पन्न वर्गमा सुरुका बर्सहरुमा ज्यादै न्यून देखियो । सुरुका बर्सहरुमाजनयुद्ध 'कथित' मै सीमित रह्यो । तर, विस्तारै साथीभाइ र आफन्त तथाचिनेजानेका मानिसहरु मारिन थालेपछि नेपाली प्रेस एकाएक उदार देखिनथालेको थियो । पछि 'कथित', 'भूमिगत' जस्ता शब्द हटाएर 'माओवादी' लेख्नथालियो । माओवादी सवालमा भने प्रेस अलि खुम्चको थियो । जस्तै एउटाघटना :माओवादीले बाटो ढुकेर लुटपाट गरेको भन्दै देशान्तरले त्यस्तोआन्दोलनको आैचित्य नहुने समाचार लेखेको थियो । पछि एकअन्तर्वार्तामा डा. बाबुराम भट्टरार्इले देशान्तरका सम्पादकलार्इ खाल्डोमाहाल्नुपर्छ भन्ने अभिव्यत्तmि दिए । उत्तm अभिव्यत्तmिले नेपाली प्रेस माओवादीबाट प्रत्यस मारमापरेको थियो ।

बांकी ....